Pismo nauci za rođendan

Datum obavijesti: 10.11.2022

Također, ovim povodom objavljujemo Pismo nauci  dr. sc. Emine Dervišević, dobitnice internacionalne nagrade "Young achiever Award" (Mlade naučnice za 2022. godinu), koju joj je u konkurenciji od 500 aplikanata iz cijelog svijeta dodijelio Međunarodni istraživački i razvojni centar za publikacije (International Research and Development Center for Publication-IRDCP).

Pismo nauci objavljujemo u cijelosti:

Pišem ovo kratko pismo kao doktor medicinskih nauka, smatrajući da je važno  voljeti, ali je važnije živjeti ljubav, tako da nije važno koliko volimo nauku, koliko je važnije da živimo to što radimo.

Svjetski dan nauke se slavi svakog 10. novembra, još od 1999. godine. Osnovni cilj rođendana je osvješćivanje nauke i spona sa društvom. Društvo je već uveliko povezano sa naukom, samo to ne shvatamo i odbijamo da poslušamo sve što nam nauka govori.

Naučnici koriste jezik nauke kroz metodologiju u istraživanju kako bi doprinjeli znanju, a sve počinje od eksperimentalnih istraživanja koja su bazična u prirodnim naukama. Zato se opravdano smatra da je nakon uvođenja eksperimentalnih istraživanja počeo razvoj modernih nauka.

A počelo je davno..

Jedno od značajnih otkrića koje se dogodilo u laboratoriji fiziologa Đaje, desilo se, prema riječima profesora Vajsa (fiziolog na Medicinskom fakultetu, Oklahoma City), sasvim slučajno,  1930.godine.

„U laboratoriji profesora Đaje, pri eksperimentima s hipotermijom, pacovi su hlađeni u frižideru tako što su stavljani u staklene tegle začepljene perforiranim plutanim zapušačima. Međutim, novi uposlenik- laborant je slučajno začepio tegle neperforiranim zapušačima (uzeo ih je iz pogrešne latice) i pacove stavio u frižider. Životinje su brzo kolabirale i asistent je, smatrajući da su mrtve, naredio da se bace u kantu za uginule životinje, a naružio je nepažljivog laboranta. Kada je spremačica poslijepodne uzela da iznese mrtve životinje iz kante, začudila se ugledavši nekoliko živih pacova. Bili su to oni koji su hlađeni u teglama začepljenim neperforiranim zapušcima. Nakon te opservacije, profesor je postavio hipotezu da je hipoksija dovela do brzog dubokog pada tjelesne temperature, zbog manjka kiseonika. Tumačenje tog nalaza bilo je da organizam homeotermne životinje pri manjku kiseonika u toku rashlađivanja ne pruža uobičajeni “termoregulacioni otpor” pa se ne nagomilavaju metaboliččki produkti.“

I prvi sintetski lijek hloral hidrat-hipnotik je rezultat eksperimenta 1832.godine, a 37 godina kasnije je uveden u kliničku praksu. Potom otkrića insulina, penicilina, kalijum-bromida, litijuma, mefenezina, LSD-25, meprobamata, hlordiazepoksida, hlorpromazina, imipramina i sildenafila i niza drugih otkrića koja su značila prekretnicu i život. Slučaj ili serendipidnost (“tražiš jedno, nađeš drugo”) su faktori koji doprinose mnogim otkrićima, ali je u taj proces uvijek uključeno znanje i iskustvo, faktori koji omogućavaju osobama da prepoznaju odgovarajući nalaz. Johann Wolfgang Goethe je o tome pisao ovako: “Otkriće zahtjeva sreću, invenciju, intelekt—ali samo, jedno bez drugoga, nije za to dovoljno”

Previše je otkrića koji bi stali na jednu stranicu rođendanske čestitke. Bitno je da je počelo i da nastavlja da traje...

Svi mi koji živimo nauku, sretan nam danas rođendan!!!

Dr med. sci Emina Dervišević